italian_living45.

---

Superga goruje nad Turynem i widac ja z najbardziej nieoczekiwanych punktow miasta. Nawet, gdy wyszlo sie z mojego mieszkanka na Piazza Repubblica, mozna ja bylo czasami dostrzec. Usytuowana po drugiej stronie Padu, na wzgorzu, jest na tyle daleko, ze nie da sie tam dojsc piechota i na tyle blisko, ze wybralismy sie tam na szybka dwugodzinna wycieczke pewnego poniedzialkowego ranka.

I choc sama konstrukcja rzuca sie w oczy i fakt, ze zostala wybudowana na poczatku XVIII wieku przez Wiktora Amadeusza II w podziece Maryi Dziewicy za pomoc w pokonaniu Francuzow, ktorzy w 1706 oblegali miasto, a zaprojektowana przez jego ulubionego architekta Filippo Juvarra, a potem chowani tam byli kolejni Sabaudowie, sam w sobie stanowilby godny pretekst do pielgrzymek, to Superga byla w roku 1949 sprawczynia i swiadkiem tragedii, ktora spowodowala iz przyjechalo tam nastepnie pol Wloch.

Otoz, 4 maja 1949 o sciane przylegajacego do kosciola klasztoru, rozbil sie wracajacy z Lizbony samolot z cala druzyna pilkarska Grande Torino na pokladzie. Czy FC Torino to po prostu Juventus? Otoz, nie, nie i jeszcze raz nie. To dzis jest de facto w Turynie jedna liczaca sie pilkarska druzyna, ale kiedys byly dwie i ta znamienitsza bylo Torino - dzis w Serie B, czyli wloskiej pierwszej lidze. Pilkarze Torino, zwanej "il Toro" jako jedni z niewielu wowczas w Europie, przemieszczali sie samolotem. I wlasnie wracajac z towarzyskiego meczu z Benfika, zgineli w katastrofie.

Druzyna Grande Torino, choc przestala byc "grande" na boisku po 1949 roku, nadal jest posiadaczem kilku waznych rekordow we wloskiej pilce. Grali w ustawieniu 4-2-4 zanim zrobili to Brazylijczycy na Mundialu w 1958 roku. Wloska reprezentacja wowczas miala 8-9 pilkarzy Torino w pierwszym skladzie. Podczas towarzystkiego meczu Wlochy-Wegry w 1947 roku, grali sami Turynczycy: 10 z Torino i 1 z Juve. W latach 1943-1949 zdobyli 5 kolejnych mistrzostw kraju (w latach 1944-1945 meczy nie rozgrywano), co Inter wyrownal dopiero w latach 2006-2010. Przez cztery sezony byli niepokonani na wlasnym boisku (1945-1949). Zdobyli najwiecej punktow w jednym sezonie (1947/48), odniesli najwieksze zwyciestwo na wlasnym boisku - 10:0 z Alessandria; najwieksze zwyciestwo na wyjezdzie - 0:7 z Roma w sezonie 1947/48 i tuzin innych sportowych rekordow w kazdej mozliwej kategorii.

Tragedia Toro poruszyla caly wloski swiat pilkarski. Do konca sezonu pozostaly 4 kolejki, ale Torino ogloszono zwyciezca sezonu, a w pozostalych kolejkach Torino i przeciwnicy wystawili do gry druzyny mlodziezowe - tylko Genua wystawila pierwszy sklad, ale i tak przegrala 0:4. W efekcie szoku, wloska druzyna narodowa na mundial w Brazylii poplynela statkiem.

Przyczyna wypadku byla fatalna turynska pogoda - chmury niemal stykaly sie z ziemia. Pilot, przy predkosci 180 km/h, mial widocznosc 40 m - gdy zobaczyl przed soba sciane Supergi - nie mogl juz absolutnie nic zrobic. Zginelo wszystkich 31 pasazerow.

Gdy zwiedza sie Superge, zauwaza sie porysowane sciany wewnetrzne - rzecz niedopuszczalna i zastanawiajaca w barokowym zabytku. Po bardziej wnikliwym zbadaniu okazuje sie, ze to wpisy fanow futbolu - glownie z poczatku lat 50-tych. A podczas derby Turynu, fani Juve skanduja "Supeeerga, Supeeerga".

A tak derby wygladaly w osatnim sezonie wielkosci il Toro:

---