Advertisement
Published: April 18th 2012
Eerste blik op Mamelodi
Een indruk van de uitgestrektheid van de township. Dit is nog maar een wijk gelegen aan de rechter zijde van de Hans Strijdom Drive.Lieve allemaal,
Het is hier de afgelopen twee weken zo druk geweest, dat ik amper aan mijn blog toe kom. Ondertussen is het dus weer hoog tijd voor een update!
Werken in de Mamelodi townships Ik was gebleven bij mijn eerste ontmoeting met Dr Owen Eales, zo'n 2,5 week geleden. Heel in het kort vertelde hij dat hij liever
met de mensen in de townships over hun problemen spreekt, dan dat hij als academicus
over de mensen in de townships en hun problemen praat. De afgelopen 10 (15?) jaar heeft in Jemen in heel rurale gebieden gewerkt en nu is hij sinds enkele jaren terug in Zuid-Afrika, zijn geboorteland. Er is hier in die tijd veel veranderd en ook hij zit nog in een leercurve om de Suid Afrikaner gezondheidszorg te doorgronden. Hij is betrokken bij het integreren van dergelijke kennis in het curriculum van de geneeskunde studenten hier. Ook wij zijn inmiddels een radertje geworden in dit project.
Voorheen waren studenten tijdens hun studie enkel in de praktijk binnen het Steve Biko Academic Hospital in het centrum. Daar zijn weliswaar alle (sub-)specialismen en alle profs te vinden, maar apparatuur schiet regelmatig tekort en de
Kaartje Pretoria en Mamelodi
Ik heb geprobeerd aan te geven waar we wonen (Medical Guest house) en waar we werken (Steve Biko, Tshwane, Stanza). Ook kun je zien hoe groot de bufferzone en de townships eigenlijk zijn. kwaliteit en kwantiteit van verplegend personeel laat regelematig te wensen over. Het is een ziekenhuis in de tertiaire lijn en de complexiteit van de patienten is groot.
Dat laatste betekent ook dat studenten niet goed zijn voorbereid op de 'normale kwalen' waarmee patienten zich in de eerstelijnsklinieken presenteren. In dat daglicht heeft de
Department of Family Medicine van de Universiteit van Pretoria de afgelopen jaren de studenten vanaf jaar 1 regelmatig uitgezonden naar clinics. In het verlengde daarvan Hebben ze nu ook het
community-oriented primary care (COPC) project ingezet. Men is hier een jaar geleden mee begonnen en het staat dus nog in de kinderschoenen. Wij mogen er in participeren en uiteindelijk ook ons advies uitbrengen. Eske en ik zijn er enorm enthousiast over. Vooral ook omdat het een buitenkansje is om als buitenlandse student niet enkel in Steve Biko Academic Hospital of Kalafong District Hospital rond te mogen lopen, maar ook het
echte Zuid-Afrika in de townships mee te mogen beleven.
Onze uitvalsbasis is de Stanza Bopape Clinic (zie ook het kaartje), waar we werken als er verder niets te doen is wat betreft de COPC. Helemaal onderaan heb ik voor de liefhebber een stukje uit mijn
De AnnetAnnet
De kaart valt nu bijna uit elkaar, zo veel gebruikt is hij. En maar hopen dat je niet met de verkeerde afslag in Sunnyside belandt... final thesis opgenomen waarin ik de clinic en de COPC bezigheden beschrijf.
Ons bakkie Om elke dag naar de townships te kunnen, hebben Eske en ik een auto gehuurd. De vader van Eske had alles al vanuit Duitsland vooruit betaald. De auto afhalen was op 3 april dan ook een koud kunstje.
Eske - de
daredevil - reed naar de ontmoetingsplek met Dr Eales. Enkele complicerende factoren: ik moest navigeren naar een plek die ik niet kende; Eske is oude barrels en veel (!) gas bijgeven gewend en onze moderne, witte Kia Picanto was daar niet bijster van gediend; men rijdt hier - evenals die rare Engelsen - aan de verkeerde kant van de weg; Afrikaners zijn levensgevaarlijke, soms dronken en onvoorspelbare linksinhalers en snelheidsovertreders; als je op de automatische piloot wilt knipperen met de richtingaanwijzer schakel je hooguit de ruitenwissers in, en; van schakelen met links ga je in het begin een beetje slingeren. Buiten dat was het een vlekkeloze eerste rit en zijn we maar een keer verkeerd gereden. We waren enorm trots op Eske.
Het autoverhuurbedrijf zat aan Church Street en we reden naar Silver Lakes, een vrij nieuwe wijk buiten Pretoria waar
Eerste ritje
Eske doet alsof het een eitje is :). kasten van huizen grenzen aan een
fancy golf course. De prijs van de koffie was in lijn met de op rijken gerichte omgeving, maar nog steeds zeer betaalbaar naar Europese maatstaven.
Nadat Dr Eales was gearriveerd - een luttel uur later - stapte hij tot onze grote schrik bij ons in de auto. "Dan kan ik jullie de weg wijzen en nog wat dingen uitleggen onderweg." Helaas werd hij ook meteen getuige van ons nog wat onwennige rijgedrag. Gelukkig ging het hartstikke goed (Eske had geoefend op het parkeerterrein bij de koffietent). Klein schoonheidsfoutje was dat we behoorlijk hard door een plas heen reden, terwijl Dr Eales zijn raam open had staan. Gelukkig werd hij niet nat en kon hij er best om lachen. En wij ook.
Vanaf Silver Lakes ging het langs de Hans Strijdom Drive door de
bufferzone naar Mamelodi - de verzamelnaam voor de townships in dat gebied. Die bufferzone gaat de komende weken tweemaal per dag de rillingen over mijn rug veroorzaken. Met de auto kost het bij een snelheid van 100 km/h ongeveer 10 minuten om hem over te steken. Uit het raam zie je dan 'het grote niets'. In de tijd van de apartheid was het een vinding om de blankes in hartje Pretoria te beschermen tegen de nie-blankes in de townships. De afstand die er destijds tussen de verschillende rassen was, is in die bufferzone tot op vandaag de dag tastbaar. Pijnlijk tastbaar.
Na de bufferzone arriveerden we in de townships die voor enkele miljoenen mensen een thuis zijn. Rechts strekte zich een eindeloze vlakte uit met krotten. Juist iets lager dan de weg gelegen, een wirwar van in de zon glinsterende golfplaten en ander afval waar met veel moeite kleine hutjes van waren gemaakt. Ze waren niet veel groter dan enkele vierkante meters en stonden dicht naast elkaar geplakt, als een groep rillende kleuters aan de rand van een zwembad. Links van de Hans Strijdom Drive zagen we een heel ander beeld. Dat wijkje binnen Mamelodi was al onderworpen aan een
redevelopement project van de regering (de Mandelahuizen). De huizen waren van steen, waren aangesloten op het electriciteitsnetwerk, hadden kleine perceeltjes voor zichzelf en zagen eruit alsof ze groot genoeg waren om enkele kamertjes te bevatten. Al een veel betere plek om te wonen met je familie... Aan veel van de huizen kon je zien dat mensen
house proud zijn in deze wijk. Andere tuintjes waren echter juist slecht onderhouden en door onkruid overwoekert, danwel ongebruikt gelaten.
Na linksaf te zijn geslagen op Shilovhane Street, bereikten we de Stanza Bopape Clinic. Johannes 'Stanza' Bopape, op jonge leeftijd omgekomen in gevangenschap, was een zwarte, anti-apartheidstrijder uit Mamelodi. Zijn lichaam is nooit aan de familie terug gegeven door de regering.
Paasweekend in Coffee Bay In het lange Paasweekend hebben we een gestoorde
roadtrip ondernomen met drie passagiers: Hannes en Sarah uit Duitsland en Etienne uit Maastricht; allen medisch studenten in het vierde of vijfde jaar. We zijn met ons bakkie naar Coffee Bay gereden - mijn vader zei (terecht) dat mijn ouders dat weekend toch besloten hadden om niet naar Marseille op en neer te rijden.
Hoewel het erg vermoeiend was om zoveel kilometers te rijden, kunnen jullie gerust ademhalen, want onze auto- en linksrijd-
skills zijn er hard op vooruit gegaan! Daarnaast was het werkelijk schitterend om het landschap te zien veranderen. De eerste nacht hebben we in een hostel in Amanzimtoti, juist onder Durban, doorgebracht. Het uitzicht op de Indische Oceaan was fantastisch en zwemmen was een cadeautje. De onderstroming was wel gigantisch en ik denk niet dat we in Nederland van de kustwacht met dit natuurgeweld het water in hadden gemogen. Desalnietemin was het heerlijk die natuurkracht te voelen op je lijf.
De volgende dag ging het verder langs de South Coast naar Coffee Bay. Met name de laatste zeventig kilometer waren een uitdaging waar we anderhalf uur over hebben gedaan. Ik reed en hoefde alleen maar zorgen dat ik geen koeien, kinderen of muilezels aanreed, dat ik geen potholes mee pakte, dat ik op tijd met de auto het grind naast de weg in dook, wanneer er een waanzinnig rijdende minivan me probeerde in te halen, en dat ons bakkie niet oververhit raakte (hij is niet echt een kanjer om mee in bergachtig gebied te rijden). Als laatste proef op de som moesten we nog even een onverharde weg met een percentage van zo'n 45%!t(MISSING)rotseren en toen bereikten we dan eindelijk ons Bounty strandje, waar gek genoeg voornamelijk
4-wheel drives stonden geparkeerd.
De eerste nacht sliepen we bij Bomvu "dreams are real" "love peace and happiness" "save water, shower together" Paradise, of - zoals Etienne de tent heeft omgedoopt: Hippie Central. Daarna hebben we twee nachten in de Coffee "surfers heaven" Shack gelogeerd. Het waren heerlijk ontspannen dagen met veel genieten van de Indische oceaan voor de deur die de idylische baai in beukt en paardrijden (Eske) en hiken (Sarah en ik) in de naburige dorpjes met rondavels (ronde kleine huisjes met schitterende kleuren). Verder hebben we hier een beetje basis Xhosa (met de klikjes) geleerd, wat erg leuk was, maar dan weer niet zo bevorderlijk voor onze startpoging Northern Sotho, dat we in de townships proberen op te pikken.
Op de terugweg hebben we overnacht bij Drakensberg in een hostel met schitterend uitzicht en een heerlijk warme jacuzzi in de bar en met - hoe vervelend - cocktails bij wijze van toetje bij het standaard driegangenmenu.
Afgelopen weekend hebben we vooral gestudeerd, omdat Eske ziek is geweest en komend weekend gaan we met ons huis (erg gezellig op het moment met de andere huisgenoten!) naar Pilanesberg, een
national park op twee uur rijden dat nog mooier dan het Kruger Park schijnt te zijn. Kijken of ik de big five compleet kan krijgen.
Ik geniet enorm en leer ontzettend veel waardevols voor mijn gedroomde toekomst als tropenarts. Ik hoop dat jullie ook alles goed gaat!
Heel veel liefs,
Annet
Organization of primary health care in South Africa is fairly different to that in The Netherlands (paragraph 2.3). Currently, the most important institutions in primary health care are the clinics. Most patients turn to such clinics if they have a health problem and they want to consult a health care worker. These problems can vary from common small disorders, chronic monitoring of essential hypertension, or requests for immunization of children – as seen at a Dutch general practitioners’ consultation room or public health service – to abortions induced on the streets, severe acute asthma attacks, or traumas – which in The Netherlands would normally present at well-equipped casualty departments in local hospitals. Stanza Bopape Clinic is an example of such a primary health care clinic.
Stanza Bopape Clinic
Stanza Bopape Clinic is located at the heart of the Mamelodi township near Pretoria. The clinic is small and resources are limited, but it is very well organized and the personnel are kind, motivated, and dedicated to their work.
The clinics’ entrance has an atrium where queue organizers triage the patients and direct them either to the correct consulting room within the clinic, or to the casualty department. There are separate consulting rooms and waiting areas for different health problems. Major categories are TB, HIV, Expanded Program of Immunization (EPI), Integrated Management of Childhood Illness (IMCI), chronic health care concerning hypertension and diabetes care, dental department, psychological counseling, Ante Natal Clinic (ANC), and maternity ward. The clinic is well-known for its good ventilation system and the waiting area for TB patients is outside the clinic to prevent cross infection of the other patients.
Several supporting disciplines have their place within the clinic. At the X-ray department, chest X-rays can be captured and presumably broken extremities can be evaluated. At the ANC, ultrasounds can be conducted, though the personnel are not officially trained and they rather stick to their experience in examining the mother with their bare hands. Minor laboratory testing can be done, including Hb, blood glucose level, Voluntary Counselling and Testing (VCT) for HIV, and urine dipstick analysis. The clinic has its own dispensary where patients collect their medication – their ‘pillies’ in Afrikaans.
Most of the health care workers at the clinic are trained nurses, while at the casualty department usually one doctor is on call. The doctor will only be consulted if the nurses can’t tackle a health problem using their protocols.
Community-based care programs in Mamelodi
While the health care workers at the Stanza Bopape Clinic do a great job within their limits, they cannot reach out to every potential patient in Mamelodi. The township is protracted and transportation can be a problem. Especially the chronically sick elderly and the disabled can’t regularly visit the clinic for follow-up or adjustment of their medication. Furthermore, people that do not visit the clinic, for whatever reason, miss out on disease prevention advice and/or turn to so-called ‘doctors in the streets’ that mostly aren’t registered with the National Health Board and often are self-proclaimed. Three different forms of community-based care programs try to tackle these problems.
On one hand there are multiple non-governmental organizations (NGOs) based at small offices in Mamelodi. They provide several caretakers to assist patients in their necessary activities of daily life, e.g. cooking, eating, taking care of personal hygiene, and housekeeping. These caretakers are very important for those patients that cannot rely on their families to assist them in these daily hassles.
Secondly, home-based care nurses, based at the clinics, go out into the community. These trained nurses do follow-up visits at the homes of patients that need chronic care. The nurses mostly monitor hypertension and diabetes in patients that are not able to visit the clinic regularly themselves. The home-based care nurses take measurements and, if needed, provide medication or adjust medication regimes.
Recently a third form of community-based care came to light. One year ago, following Minister of Health Dr. Aaron Motsoaledi’s announcement on the 31st of May 2011 on the re-engineering of primary health care in South Africa, Community-Oriented Primary Care (COPC) was started in the Mamelodi township. COPC is a continuous process by which primary care is provided to a defined community on the basis of its assessed health needs through the planned integration of public health practice with the delivery of primary care services. This link with public health places health promotion and disease prevention at the forefront of the COPC concept.
COPC in the Mamelodi township is still at its running-in-period under supervision of the Department of Family Medicine of the University of Pretoria. Specifically trained health care workers and medical students go out into the community to complete an elaborate questionnaire on general health threats and living environment amongst all the inhabitants of the township. Through digital transcription of the data obtained, the department hopes to extract specific geographical areas of attention within the various parts of Mamelodi. If a specific problem is revealed, health care intervention can be planned. At the same time, the health care workers and the medical students address health threats and prevention options in the community, assess individuals with health problems, refer a (critically) ill patient to a clinic, and – by doing so – shorten the time between start of symptoms and admission into the healthcare system.
Advertisement
Tot: 0.188s; Tpl: 0.013s; cc: 13; qc: 57; dbt: 0.0668s; 1; m:domysql w:travelblog (10.17.0.13); sld: 1;
; mem: 1.2mb
Taco Hofland
non-member comment
Prachtig !
Dag Annet, Bedankt voor het prachtige verhaal. Jullie hebben in korte tijd al veel meegemaakt. Vooral jullie belevenissen in de townships moeten indrukwekkend zijn. Na zo'n intensieve voorbereiding fijn te merken dat jullie ook echt kunnen genieten. Iedereen de groeten daar, speciaal natuurlijk Eske. xxxxx (je weet wel hoe ik die geef), papa.