Dzien 19

---

Niesamowita spraw ataki blog. Czlowiek nie zdaje sobie nawet sprawy, w jak niepowolane rece moze wpasc to, co napisze. Otoz, wczoraj dostalam smsa na kambo-telefon z jakiegos nieznanego francuskiego numeru, ze fajnie, ale kiedy napisze cos po angielsku i czy jestem w Kambo w pracy. Domyslalam sie, od kogo to moze byc, ale moje przypuszczenia potweirdzily sie dopiero dzisiaj, jak zobaczylam w swojej skrzynce maila od znanego niektorymz Was Ulricha. Koszmar. Czlowiek wyjezdza na drugi koniec swiata, a duchy przeszlosci nadal go scigaja. I to nie pod postacia czerwonych khmerow.

Dzis byla w sadzie konferencja - bardzo ciekawie, szczegolnie, jak lokalne chlopaki rozgrzaly sie na koniec i tlumacze nie nadazali z przekladaniem ich jazgotania na angielski. Skonczylo sie tym, ze kambodzanscy prawnicy stwierdzili, ze zarowno sedziowie, jak i prokuratorzy powinni byc tylko loklani, bo ci zagraniczni niczego nie rozumieja i zadaja glupie pytania ich klientom. Wydawaloby sie, ze po 10 latach negocjowania struktury tego trybunalu, takie kwestie juz sa poukladane, szczegolnie w glowach pracujacych tu ludzi. Twierdzac jednak, ze powinni byc sami lokalni prawnicy idealnie udowodnil, ze prawnicy miedzynarodowi sa niezbedni, bo ludzie tutaj o prawie nie wiedza zupelnie nic i sprawiedliwosc w ich wydaniu pozostawialaby z pewnoscia wiele do zyczenia. Obecny system tez nie jest idealny, ale ma ta wielka przewage, ze Khmerzy maja szanse czegos sie nauczyc, co moze im sie potem przydac. A oni nie wiedza zupelnie nic. Oczywiscie, maja prawo do swojej wersji wydarzen z lat 1975-79, ale jezeli planuje sie kogos sadzic, to trzeba jeszcze na te fakty spojrzec z punktu widzenia obowiazujacego prawa, a oni zupelnie tego nie robia. Pojawia sie problem ludobojstwa. Ludobojstwo mozna popelnic przeciwko grupie narodowosciowej, rasowej, etnicznej lub religijnej. Oni wychodza z zalozenia, ze poniewaz to Khmerzy zabijali Khmerow (autogenocide), to o ludobojstwie nie moze byc mowy. A wcale do konca tak nie jest. Prokuratura moze teoretycznie tez zarzut podniesc i nalezy przygotowac kontraargumenty. Oni natomiast wychodza z zalozenia, ze nie bo nie. I siedza na tej naszej konferencji troche jak na tureckim kazaniu, cieszac sie, ze z powodow politycznych to mozna popelnic zbrodnie przeciwko ludzkosci. Bo zarzut zbrodni przeciwko ludzkosci zdaje sie ich cieszyc, jako rzekomo 'lekki'.

Codziennie wracajac z pracy widze rower z doczepionymi helowymi balonami w ksztalcie kogucikow. Nie widzialam jeszcze, zeby kiedykolwiek cos sprzedawali. Tylko jezdza w kolko. Prawie codziennie tez widze wypadki motorowe - podobno prawo nakazuje, zeby motor mial lusterka, a nie nakazuje, zeby kierowca mial kask. Tak wiec wiekszosc kierowcow kaskow nie ma. Nie ma tez zadnych sluzb, ktore by tym poszkodowanym pomagaly. Ludzie zazwyczaj staja dokola gapiac sie, bo po pierwsze nikt nie wie, co zrobic, a po drugie boja sie, ze zostana w caly incydent mimo woli wciagnieci.

Wchodzac do mojej ulubionej java cafe wlasnie zobaczylam plakat musicalu Grease - beda go tutaj grali 9 i 10 listopada. Mysle, ze mlody Khmer w roli Johna Travolty bedzie wspanialy. Can't wait.

---