TRAPEZUS

---

---

Geo: 40.9994, 39.7091

GUN 1 GUNLERDEN CUMARTESİ
Uçağımız Trabzon havaalanına kondu...
Kondu diyorum zira bu Karadeniz sahilinin havaalanları beni hep düşündürür.
Önü deniz arkası sarp dağ olan Karadeniz'in öyle geniş havaalanı yapacak düzlükleri yoktur.
Bu nedenle düzlüklerin çoğu denizden kazanılarak doldurulmuş arazi parçacıklarıdır.
Samsun'da da bir dağın tepesine inersiniz.....
durdunuz durdunuz ...
duramadınız.....
Ya bayır aşağı gidersiniz ya da havalanıp bir tur daha atarsınız ..
Karadeniz rüzgarları hırçın eser .
O nedenle bu alanlara inen Pilotlarımızı yürekten kutluyorum..
Dostlarımız bizi alandan karşıladılar ve hemen Otelimiz Zorlu Grand 'a vardık.
Benim burada görev yaptığım yıllarda kalınabilecek düzeyde tek bir otel var dı...
Şimdi bayağı otel yapılmış Trabzon'a ..
Zorlu'da çarşı içinde bir otellik yer bulmuş ve yüz akı bir otel olmuş.
isteyenler için adres :
http://www.zorlugrand.com
Yemekten sonra "welcome to Trabzon" programında gırtlak turunu Akçaabat Cemil Usta'da açtık.
Cemil Usta eskiden küçücük bir lokanta iken bugün uzay mekiği gibi bir lokanta açtığı yetmezmiş gibi tüm Türkiye 'yi Akçaabat köftesi ile tanıştırmış...
Açsanız azdırmayım diye fazla yazmıyorum fakat oralara giderseniz mutlaka bir köftesini yeyiniz...
Dua etmezseniz de olur.... biz sevabına yapıyoruz bu işi
Şimdi çok sevdiğim Trabzon hakkında biraz bilgi vereyim:
Trabzon, (Yunanca: Trapezunta) Karadeniz Bölgesi'nin Dogu Karadeniz bölümünde yer alan Trabzon ilinin merkezi olan bir sehirdir.
Karadenizin hirçin sahili ile Zigana daglari arasinda yer almakta olup yüz ölçümü açisindan az bir alan kaplamasina karsin nüfus ve ekonomi açisindan Karadeniz Bölgesi'nin önde gelen sehirlerinden biridir.
Batisinda Giresun'a bagli Eynesil ilçesi, güneyinde Gümüshane'ye bagli Torul ilçesi, dogusunda da Rize'ye bagli Ikizdere ve Kalkandere ilçeleri, kuzeyi Karadeniz ile çevrili antik çag'dan beri varligi bilinen il ve il merkezinin adidir.
Trabzon, günümüzde Karadeniz Bölgesi'nin Samsun'dan sonra gelen 2.Büyük Kenti'dir. Trabzon, Akçaabat ve Yomra ilçeleriyle adeta birlesmistir.
Her iki ilçede yönetim açisindan Trabzon Belediyesi'ne bagli olmasa da yakinlik açisindan Trabzon'un Mahalleleri gibidir.
Trabzon, Akçaabat ve Yomra ile birlesince Toplamda 270.000 civarinda Merkezi Nüfusa ulasmaktadır.
Adı nereden geliyor ?
Rivayet muhtelif....
Yunan mitolojisi'nde Lycaon'un oglu Trapezeus'un Arkadya'daki adasina ismini verdigi bilindiginden, Karadenizdeki Trabzon'un da bu mitolojik kahramandan adini aldigi düsünülebilir.
Evliya Çelebi'nin 2500 yillik bir Yunan kentinin adini 17. yüzyilda Türkçe halk etimolojisine dayandirarak verdigi Tugra-bozan adi da kimi çevrelerce ciddiye alinmistir.
Hamilton, sehrin güney dogusunda dik yamaçlarla yükselen, fakat üstü düz olan Boztepe'nin görünüsüne baglamis, antik Trabzon sikkelerindeki "masa" çiziminden de aldigi destekle, kente görümünden dolayi Yunanca Trapezus "masa" adinin verildigini iddia etmistir.
Bana göre de dogrusu bu.
Trabzon civarindaki kaya olusumu çok ilginçtir.
Özhan Öztürk, Lazlarin atalari olan Kolhis ve Kafkasya'dan getirilen kölelerin Yunanistan anakarasina tasindigi liman kenti olan Trabzon'un adinin Trapezus'un eski Yunanca metinlerde geçen mecaz kullanimi "köle satilan düz platform" (Aristo. Fr. 874)olabilecegini ileri sürmüstür.
Yanlis bir anlasilma olmasin diye ilave ediyorum.
Trabzon bizim bildigimiz lazlarin yeri degildir.
Laz dedigimiz kardeslerimiz, "Lazi" (tekil) "Lazepe" (çoğul); Gürcüce Lazi Antik Yunanca: Λάσοι (Lazi) ya da Λαζαι(Laze); Ermenice: Çen) Güneybatı Kafkasya ve Kuzeydoğu Anadolu'da tarih boyunca varlığı bilinen bir etnik Güney Kafkasyalı halktır.
Lazca konuşan halk, Türkiye'nin kuzeydoğusunda,- Doğu Karadeniz Bölgesinde, Artvin'in Hopa (Xopa), Arhavi (Arkabi), Borçka (Borçxa) ilçeleri ve Rize'nin Fındıklı (Viǯe), Ardeşen (Artaşeni), Pazar (Atina), Hemşin (Vijadibi) ilçelerinde; göçmen olarak İkizdere'nin Merkeze yakın 6 Köyünde ve Güneyce beldesinde 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından dolayı Batum, Hopa ve Arhavi'den göç ederek yerleştikleri Gölcük, Yalova, İzmit, Kocaeli, Sapanca, Kocaali, Karasu, Düzce, Akyazı, Hendek, Akçakoca, Samsun, Ordu, Baruthane, Çarşamba, Vezirköprü, Ladik , Kavak, Havza gibi yerlerde yaşamaktadırlar.

Kendilerine sempatim fazladır...

Lazistan diye bir eyalet Osmanli yapilanmasi içinde olmamis fakat Lazistan sancagi Rize Artvin yöresini kapsar nitelikte kayitlarda yer bulmustur.


Eyaletin adi Trabzon eyaletidir.


Alt yönetim birimi ise Trabzon vilayeti veya sancagi seklinde olup bügünkü il sinirlarina tekabül eden idari yapidir .


Trabzon eyaletinin nüfus durumuna yalniz rum ortodoks nufus açisindan bakilacak olundugunda bile ; 1319 (1903) tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi'ne göre, Trabzon merkez, Ordu, Giresun, Görele, Tirebolu, Vakfikebir, Akçaabat, Sürmene ve Of'un da bagli oldugu Trabzon Merkez Sancagi'nda 1901 yilindaki yasayan Rum sayisi toplam 67.326'dir.

1903 yilinda Batum dahil Kafkasyadaki topraklar 1877 den sonra Gürcistanda kaldigi için zaten Osmanli topraklarindaki ortodoks Gürcü nufustan bahsedilemez.


Bizzat Ermeni Kilise kaynaklarina dayanan Kevorkyanin nufus tespitine göre Trabzon Sancagi Ermeni Nüfusu ; 37.488 dir ki Ermeni tezleri dogrultusunda olma olasiligi da düsünülmelidir.


Osmanli kaynaklarinda ise bahsedilen dönem Ermeni nufusu 24.500 dürBölgede çesitli dönemlerde yapilan arkeolojik kazi ve yüzey taramalarinda Yontma Tas (Alt Paleolitik dönem) Çagi'na ait Achelleen ve Mousterien tipi (el baltalari, kaziyicilar, yonga aletler), Mezolitik Orta Çag'a ait magaralar Kalkolitik Çag'a ait yerlesim izlerine rastlanmistir. Bronz Çagi'nda Karadeniz kiyisinda Kaskalar adli domuz besleyen ve kendir eken savasçi bir halkin varligi Hitit kaynaklarinda bildirilmektedir

Eusebius'a göre sehrin kurulus tarihini M.Ö. 756 olmakla birlikte ,bir iddia Trabzon'u Istanbul, Roma hatta, genel kaniya göre Trabzon ve diger Dogu Karadeniz kolonizasyonunu geçeklestiren Sinop'tan daha eski bir kent yapmaktadir.


Bu durum gerçekse Sinoplular varolan bir kenti M.Ö. 630 tarihinden sonra yeniden kolonize etmis olmalidirlar.


Anabasis'te geçen "Pontos Euksenios kiyisindaki bu sehir Sinope'nin Kolkh ülkesindeki kolonisidir" ifadesi daha sonra Arrian ve Peripleus tarafindan da onaylanmistir.


Merkezinde Yunanlilarin çevre köylerinde bugünkü Lazlarin atasi oldugu sanilan Kolhislerin yasadigi Trabzon, Antik çag ve sonrasinda Zigana geçidi üzerinden Ermenistan ve Euphrates civarinda üretilen ticari mallarin takas edildigi ticaret merkezi ve dis ülkelere satildigi bir ihraç limani özelligindeydi.


Pontus Imparatoru Mithridates'in Roma Imparatorlugu ile giristigi bir dizi savasi kaybetmesinin ardindan Anadolu topraklarinin yani sira Trabzon'da Roma hakimiyetine girmistir.

Pompey'e karsi mücadelesinde Mithridates'e destek vermeyen Trabzon, Roma döneminde ödüllendirilmis serbest sehir statüsü kazandirilmistir. Bizzat kente gelen Arrian, Trapezus'un Roma döneminde güney Karadenizdeki en önemli liman kenti oldugunu belirtmistir.


Roma Imparatoru Hadrian döneminde restore edilen kente, Trajan döneminde Karadeniz Kapadokyasi eyaletinin baskenti olmus ve yeni bir liman insa edilmistir.

Gallianus döneminde bir Germen kabilesi olan Gotlar tarafindan yagmalanmis fakat biz çocuklarımızı "Almanlar geliyor" diye korkutamamışız.Korkmuyorlar be kardeşim...korkmuyorlar!!!!

Kent Justinian döneminde tekrar onarilarak eski konumunu kazanmistir.


Istanbul'un Latinler tarafindan isgali üzerine (Bunlar Türk olmadıkları için tarihte hiç işgal ve yağma olarak sayılmazlar) Komnenos hanedani, Trabzon'a siginarak 1461 tarihine Osmanli fethine dek sürecek olan Trabzon Kralligi devletini kuracaklar ve kendilerini Roma Imparatoru ilan edeceklerdi.

Komnenos hanedanindan VII. Michael Latin isgali nedieniyle( Latin işgali dedikleri hristiyanların hristiyanları soymasıdır..Kudus e gidiyoruz diyerek İstanbulu yağmalamalarıdır) Trabzon'a gelerek teyzesi Gürcü kraliçesi Tamara'nin da destegiyle kendini Roma Imparatoru ilan etmisse de Bati özellikle Vatikan Trabzon Imparatorunu küçümseyerek "Laz hükümdari" olarak tanimlamistir . Trabzon Kralligi baslangiçta diger Bizans (Dogu Roma) imparatorlari gibi çift basli kartal (aetos) figürünü sembol olarak kullanmissa da Latin isgalinin sona ermesi ve Konstantinapolis'de yeniden yasal yönetimin iktidari ele geçirmesiyle, bir çatismaya sebebiyet vermemek için bugün Trabzon Ayasofya müzesinin giris kapisinin üzerinde rölyefi bulunan tek basli kartal sembolü tercih etmislerdir.


Kartalın başı sadece batı'ya bakmaktadır... Cenevizliler ile Venedikliler, Mogollar ile Osmanlilar hatta çesitli Türkmen (Akkoyunlu kabile federasyonuna mensup) klanlari ile denge politikasi sürdürerek, varligini sürdürebilen bu zengin liman kenti, Istanbul'un fethinden sekiz yil sonra (1461) Fatih Sultan Mehmet tarafindan Karadenizdeki çesitli beylikler, Italyan kolonileri ve Kirim'la birlikte ele geçirilerek Ipek yolunun stratejik anahtarinin Osmanli hakimiyetine girmesi saglanmistir. 1461 yilinda Trabzon krali David Komnenos'un Mahmut Pasa'nin yakini olan basmabeycisi Yorgi Amiruki'nin araciligiyla direnmeden kenti teslim etmesinden sonra II. Mehmet kent yönetimini Gelibolu sancak Beyi Kazim Bey'e biraktikmistir.


Sancak merkezi statüsünde olan Trabzon, 1582 yilinda III. Murat döneminde Batum sancagi ile birlestirilerek Trabzon/Batum eyaletinin merkezi haline getirilmistir.


Trabzon Osmanli döneminde de gerek dogu Anadolu ve Iran'in gerek se Baharat yolu'nun Bati'ya açildigi liman kenti olarak stratejik önemini sürdürmüs dahasi Iran ve Kafkasya seferlerinde askeri üs noktasi olarak kullanilmistir. Celali ayaklanmalari, Kazancik cemaati gibi soyguncu asiretler, yolsuzluk yapan sancakbeyleri bölgeyi arpalik olarak kullanan beylerbeyleri (Ahmet Pasa, 1603 gibi), 1624, 1625, 1631 yillarindaki Kazak yagmalari ve Tuzcuogullari, Satiroglu Ömer ve Ibrahim aga gibi ayanliktan gelme yerel derebeylerin ayaklanmalari bu dönemin önemli olaylaridir.


1. Dünya savasi sirasinda 17 gemilik Rus donanmasi tarafindan topa tutulan, 1916-1918 yillari Rus isgaline ugrayan kentin Hiristiyan Rum nüfusu, savasin bitimiden sonra mübadele ile Yunanistan'a gönderilmistir.


Canli bir ticaret kenti olan Trabzon'da köklü Rum ve Müslüman aillerden olusan esnafi aktif olarak siyasetle ugrasmaktaydi. Barutçuzade Faik Ahmet Bey'in sahibi oldugu Istikbal gazetesi yerel sermaye ve aydinlarin düsüncelerini kamuoyuna duyurduklari en önemli haber kaynagiydi.


Mondros Mütarekesi'nin ardindan bölgede bir Pontus Devleti'nin kurulmasi hatta daha çok destek bulan bir proje olarak yeni kurulacak Ermenistan'a liman kenti olarak verilmesi gündeme geldiginde, Trabzonlular 12 Subat 1919 tarihinde Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti'ni kurarak Osmanli Devleti'ne bagliligin korunmasi için mücadele etmeye karar vermislerdi. Erzurum Kongresi'ne kalabalik bir heyetle katilan Trabzon heyeti ile kongreyi düzenleyenler arasinda baskanlik seçimi ve kongrenin niteligi konusunda bazi pürüzler çikmistir.


Görüs ayriliklari derinlesince Heyet-i Temsiliye'nin Trabzonlu üyeleri Sivas Kongresi'ne katilmamislardi. İlla ki bir terslik olacak .... Saltanat yanlisi Trabzon valisi Galip Bey'in tutuklanmasi ve Türkiye Komunist Firkasi baskani Mustafa Suphi ve 18 arkadasinin Trabzonlu kayikçilarin reisi Kahya Yahya tarafindan 28-29 Ocak 1921 katli Cumhriyet öncesi dönemin son olaylarindandir.Kent, 1923 yilinda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devletinin 61. il merkezi olarak yerini almis, 1926 yilinda ilk Halk Kütüphanesi ve Ziraat Bankasi, 1929'da Vizera Hidroelektirik santrali, 1938'de Trabzon içme suyu tesisleri, 1942'de Trabzon Lisesi, 1947'de Trabzon Numune Hastanesi, 1949'da Gögüs Hastaliklari Hastanesi, 1954'de Trabzon limani, 1957'de Trabzon havaalani, 1958'de SSK Hastanesi, 1964'de Ayasofya müzesi, 1967'de çimento fabrikasi açilmış, 1976 yilinda Trabzonspor futbol takimi Türkiye 1. Ligi sampiyonlugunu kazanarak bu ünvani Istanbul'dan Anadolu'ya tasimayi basaran ilk futbol takimi olmustur.

1949 yilinda 5442 sayili Il Idaresi Kanunu uygulamasiyla Anadolu'da bulunan 78 bin civarinda ki yerlesim adindan 28 bin kadarinin adi Türkçe olmadigi gerekçesiyle degistirilmis olup büyük bölümü Pontusça olan Trabzon köy adlari da degistirilerek yerlerine Türkçe isimler konulmustur.

Akçaabattan otelimize döndük ve yurdun diğer taraflarından gelen arkadaşları bekledik.

Ekip akşama kadar tamamlandı ve ev sahibi dostumuz yine Akçaabat'ta bizi deniz kenarında müthiş bir balık lokantasına götürdü..

Maalesef adını hatırlamıyorum ...hatırlarsam sonra yazarım...otele döndük mışıl bir uyku ...

İlk gün böyle geçti

Trabzon da Hava :

https://www.accuweather.com/en/tr/trabzon/321281/weather-forecast/321281

---