Porto Santo, het gouden eiland

---

Voor de derde keer in mijn leven (dat is maar 5%!) heb ik mijn verjaardag op Madeira meegemaakt en gevierd.
Op de dag zelf, meer dan een maand geleden, zei Paul: eigenlijk zou ik me moeten scheren, hè.
Ik: nou, doe dat dan, je weet dat ik niet zo van baarden hou (sik en snor vind ik wel leuk).
Paul: Maar je houdt toch wel van mij?
Ik: Ja, maar een stuk minder met een baard.
Gevolg: Paul scheert zich op mijn verjaardag. Wow, da's nog eens romantisch :-)

Verder die dag geen bijzondere dingen gedaan. Behalve dat het stralend weer was, terwijl de dagen ervoor een depressie boven Madeira de regen met bakken uit de hemel gooide en zorgde voor veel werk in de kanalen.
Mijn speciale cadeau zou een tripje naar Porto Santo zijn, het tweede eiland van de Madeira archipel. Een eiland met een negen kilometer lang blank zandstrand. Er vaart iedere dag een boot naartoe, behalve in de maand januari, dan ligt hij in het dok in Lissabon voor een grote beurt. Dus we konden sowieso pas in februari de overtocht maken. We wilden in ieder geval in een weekend in verband met Paul's beursgedoe. In februari begonnen we dus intensief op de weersvooruitzichten te letten.
We dachten een gunstig weekend gevonden te hebben, en bestelden een nacht hotel aan dat lange zandstrand en een retourtje Porto Santo met de veerboot Lobo Marinho.
Om acht uur in de ochtend op zaterdag 26 februari zaten wij op het achterdek van de veerboot. Het eerste deel van de overtocht hadden we een heerlijk zonnetje. Het was wel winderig aan dek en dichter bij Porto Santo kwamen er steeds meer wolken en wind, en Paul verdween naar binnen, want daar voelde hij het deining wat minder.

Na twee uur en vijftien mniuten kwamen we aan in de haven van Porto Santo en namen we een taxi naar het hotel. De aardige jonge taxichauffeur, die prima Engels sprak, vroeg of we nog een ritje over het eiland wilden maken, hij had een speciale winteraanbieding: 35 euro voor een rondrit over het hele eiland van zo'n uurtje of twee. Het leek ons wel wat om dat te doen voor we de volgende dag weer vertrokken. We spraken af dat hij ons op zondag om vier uur zou komen halen bij het hotel.

Het hotel heette Torre Praia, dat betekent toren aan het strand. Het staat op de plek van een oude kalkfabriek. De oude toren van die fabriek is prachtig gerestaureerd en het aantrekkelijke hotel is er omheen gebouwd. Zee en zwembad waren misschien wel op de goeie temperatuur voor mij, maar boven water waaide die straffe oostenwind, en de zon kwam lang niet altijd tevoorschijn, dus helaas zijn onze badpakken niet gebruikt.

Behalve het prachtige zandstrand valt er niet echt veel te beleven hier. Het huis van Columbus is te bezichtigen. Hij woonde hier een tijdje omdat hij trouwde met de dochter van de eerste gouverneur van Porto Santo. Dat was voor hij bekend werd met de ontdekking van Amerika.
Je kunt er goed wandelen, maar niet al te lang want het is maar 42 vierkante km groot. Tien km lang en het breedste deel is zes km. De dorpjes hebben weinig authentieks meer, er is (en wordt) gigantisch veel gebouwd. Mooie huizen, in allerlei soorten en maten, maar de meeste staan in de winter leeg en dat is ook niet echt sfeer-bevorderend. Teveel hotels, zodanig dat een enorm hotel/appartementproject van Westin is stilgelegd, want het geld was op en voorlopig ziet het er niet naar uit dat er ergens anders geld vandaan gehaald kan worden. Treurig om te zien.
Niets nieuws onder de zon dus, dit zie je alom in Europa (en de rest van de wereld).
We vonden er een mooi restaurant, maar zonder grote culinaire kwaliteiten. Typisch Portugese keuken, die wij nog steeds niet echt bijzonder vinden. Maar zoals gewoonlijk allervriendelijkst personeel. Behalve in de pizzeria van het hotel, waar we na een drankje en een tosti niet teruggeweest zijn.
We hebben veel rondgelopen in de hoofdplaats waar het hotel vlakbij lag, Vila Baleira. Aan de foto's kun je zien dat er niet veel te beleven viel. Zomers zal het ongetwijfeld geanimeerder zijn, maar leuker... Het geheel gaf af en toe een beetje het gevoel van glorie die niet eens de tijd heeft gehad om te vergaan.
Veel Madeirensen komen hier voor de rust, en die kun je wel vinden.

De tocht met Rui, de taxichauffeur, was een groot succes. Je kon merken dat hij van zijn eiland houdt, ook al vond hij niet alles even leuk, maar dat is normaal. Zijn Engels had hij van school en van de TV, want hier wordt niets nagesynchroniseerd. Alles, net als in Nederland, in de originele versie met ondertiteling. Daarom gaan wij hier graag naar de bioscoop, maar dat terzijde.
Hij wist veel van zijn eiland en wilde het allemaal graag delen met geïnteresseerde toeristen (zoals wij dus:-)).
Porto Santo is net als Madeira vulkanisch van oorsprong. Een van de markante bergen op het eiland (de Pico do Castelo, 437 m) heeft de vorm van een vulkaan, maar Rui vertelde dat de echte vulkaan daar ligt waar nu de haven is.
Die haven, waar onze veerboot aanmeerde, is aangelegd in de jaren zeventig. Onvoorzien was het effect op de zandaanvoer door de zee op de stranden. Het zand werd voornamelijk aangevoerd via de stroming tussen Porto Santo en een oostelijk ervan gelegen rotseiland, dat onbewoond is en waar een vuurtoren op staat. Het heeft een tijdje geduurd voor de stroming het zand weer naar de stranden vervoerde. Vorig jaar, tijdens die hevige wolkbreuk, was een flink deel van het strand weggespoeld. Nu was het weer aan het terugkomen.
Voordat de haven er was, moesten de veerboten, die toen veel kleiner waren, aanleggen aan de pier van Vila Baleira, en daarvoor gingen de schepen voor de kust voor anker en werden de mensen in kleine bootjes naar het strand geroeid en daar aan wal gedragen. Als je daar tenminste genoeg geld voor had, anders moest je door de branding waden.

Rui reed eerst met ons naar de uiterste westpunt, vanwaar je de noordkust van Madeira zag liggen. Recht tegenover de westpunt ligt een rotseiland, daar gingen wel eens mensen naar toe om de grotten te verkennen, maar sinds daar een ongeluk is gebeurd, is het verboden terrein geworden. Hoewel de lokale overheid wel plannen heeft voor een kabelbaan ernaartoe en de aanleg van een wandelpad. Rui leek het beter er een brug naartoe te maken, veel goedkoper volgens hem.
Daarna gingen we naar de Sao Pedro kapel aan de zuidkust, met uitzicht op zee en het vrij vlakke midden van het eiland. Tijdens grote droogte heeft de bevolking daar lang en intens voor regen gebeden, zozeer dat er de laatste jaren in de winter veel meer regen viel dan normaal. Het eiland moet straks nog van naam veranderen:-)
Het wordt nu het Gouden Eiland genoemd, vanwege de overwegend lichtbruine kleur van het dorre landschap door het droge klimaat. Wij zagen toch wel erg veel groen.
Bestaat er niet een gezegde: Wees voorzichtig met wat je wenst, je zou het wel eens kunnen krijgen.

Vroeger stonden er in het vlakke midden van het eiland veel windmolens, voor het malen van het graan, dat overvloedig tot op de berghellingen groeide.
We komen langs eentje die ze naar de de kust verhuisd hebben, en later zien we er nog drie, die van het midden van het eiland zijn verplaatst naar de heuvel boven de haven. De meeste windmolens stonden oorspronkelijk midden op het eiland omdat daar de wind van alle kanten vat op ze had en er dus vrijwel altijd gemalen kon worden. Nu ligt daar het vliegveld, vanwege het feit dat het er vlak is.
Voorheen was er veel landbouw, maar dat loont niet meer. Tegenwoordig produceren de mensen vrijwel alleen nog voor eigen gebruik.
Dan gaan we het binnenland in langs de Nato basis waar het eiland sinds 1960 mee gezegend is. Daar zijn zes soldaten gestationeerd die allemaal in hotel Torre Praia logeren. Op de Azoren ligt een veel grotere basis.
Het vliegveld van Porto Santo heeft een langere landingsbaan dan dat van Madeira, het is namelijk “passend” gemaakt voor de grote Nato vliegtuigen. De landingsbaan op Madeira meet 2780 meter, die op Porto Santo 3006, maar 700 m is onbruikbaar vanwege de regens en de steeninslag.

Daarna rijden we de Pico do Facho (fakkel), met 516 m de hoogste berg op Porto Santo, langs een onverhard pad met enorme geulen. De hellingen zijn begroeid met struiken, cactussen en dennebomen. Die bomen waren er oorspronkelijk niet. Maar er kwam ooit jaren geleden een Duitser naar het eiland om zijn botten te laten genezen in het warme zand dat helende mineralen bevat. Kennelijk voelde die Duitser zich daarna goed genoeg om het eiland bomen te schenken. Nu stimuleert de overheid hier om mensen bomen te laten planten, door die te kweken en ze aan mensen die het niet kunnen betalen te geven.
Het zand wordt nog steeds gebruikt in therapeutische behandelingen in de thalassokliniek op het eiland.
We komen redelijk dicht onder de top uit op een picknickplek met een prachtig uitzicht, waar een van de oude kanonnen staat die vroeger het eiland moest verdedigen tegen merendeels Franse piraten. De kogels kwamen bijna allemaal neer op waar nu de hoofdplaats Vila Baleira ligt. Baleira betekent kogel.

Terug naar beneden en dan in noordoostelijke richting verder.
Rui had ons mee willen nemen naar een traditioneel eilandhuis, Casa de Salão. Er is er nog maar een, maar dat is gesloten tot ergens in maart. Het traditionele is dat er met steen van het eiland gebouwd is èn dat het dak bestreken is met een zandig sterk hechtend kleimengsel (salão) uit basaltgrond (lavasteen). Dat absorbeert de regen, als een soort spons, maar laat het niet door.
Dat hadden ze in het flatgebouw waar wij nu huren ook wel eens mogen gebruiken voor de noordelijke buitenmuur. Die is namelijk ook net een spons, maar het verschil is dat het water daarna door de binnenmuur heen komt. Wij hebben daar in het begin last van gehad, omdat er toen regelmatig een regenbui was. Op een gegeven moment stond de schimmel op de vloer langs die muur, en was zelfs het tapijt onder de eettafel drijfnat! Adriana, onze verhuurster, wist ervan, en ze had de eigenaar gewaarschuwd. En het bestuur van de vereniging van eigenaren. Die zouden er iets aan moeten laten doen. Maar of dat ooit gebeurt...

De salão ziet er geel/zandkleurig uit als het droog is, en groenig als het regent. Dat laatste hebben we gelukkig niet gezien. We reden langs de noordkant van het eiland. Prachtig verlaten, met veel wandelpaden en mooie vergezichten op zee.
Porto Santo schijnt een paradijs voor geologen te zijn omdat er zoveel verschillende grondsoorten voorkomen. Daar heb ik absoluut geen verstand van, dus laat ik het bij deze vermelding.

Rui deelt de taxi met zijn broer. Toen zijn vader overleed hebben zij de taxivergunning geërfd. Maar 's winters is het moeilijk rondkomen. De laatste twee zomers waren ook al niet geweldig. Daarom hoopt hij komende zomer weer op de Porto Santo Line te kunnen werken, want dan heeft hij een vast inkomen... van 700 euro per maand. Dat is aardig wat als je nagaat dat een gemiddelde horeca medewerker tussen de 2 en 3 euro per uur verdient. Een technisch geschoold iemand kan wel 5 of 6 euro per uur krijgen.

Eens per jaar komen hier, in dat redelijk verlaten, maar prachtige noordoostelijke deel, mensen uit Madeira om op konijnenjacht te gaan. De konijnen zijn ooit door een of andere sufferd meegebracht (misschien dezelfde die Australië er een plezier mee dacht te doen), hebben zich daarna natuurlijk vermenigvuldigd zoals konijntjes dat nou eenmaal doen (ook zonder batterij!) en zijn tot een plaag geworden. Om het allemaal een beetje in de hand te houden, organiseren ze dus ieder jaar de jacht op het konijn.

We rijden verder en komen bij de Miradouro da Portela, een hoge klif aan de oostpunt boven de haven. Daar staan ook drie windmolens leuk op een rijtje, net als in Kinderdijk:-)
Het uitzicht is geweldig. Jammer dat het weer niet echt meewerkte, met zon ziet alles er toch veel mooier uit. Maar het is niet anders.
In de oceaan rondom het eiland zijn mooie duiktochten te maken. Een van de eerste schepen van de Porto Santo line hebben ze laten zinken om zo een interessante vishabitat te kweken waar duikers graag voor komen.

Dan is het cirkeltje rond en zijn we terug vanwaar we vertrokken. Rui brengt ons naar de boot. We komen langs een aantal bars en discotheken. Goed idee om die bij de haven te situeren. Zo hebben weinig mensen er last van als de dronken jongelui 's ochtends vroeg in het weekend lallend over straat gaan. Dat hadden we ook al gezien bij de haven van Funchal toen we daar om kwart over zeven langsreden op de heenweg.
Vooral de meisjes kunnen er kennelijk wat van. Die laten zich vollopen met wodka, terwijl de jongens het meestal bij bier houden. Oh oh die jeugd van tegenwoordig...

We hebben op het schip een wijntje gedronken en een pizza gegeten. De terugreis was, gelukkig voor Paul, minder roerig dan heen. Dat had Rui al voorspeld, want de stroming is gunstiger richting Madeira.
Jammer dat het weer niet beter was, maar reizen en nieuwe dingen zien blijf ik toch altijd weer heerlijk vinden.

De hele fotoserie van Porto Santo: https://picasaweb.google.com/overderooien/PortoSanto?authkey=Gv1sRgCOLdqOm5m-qk5gE#
Kaart van Porto Santo:
http://www.madeiraarchipelago.com/map/porto-santo-island.html

---

Photos

haven funchal
in de ochtendzon

oostpunt madeira
er komen steeds meer wolken

haven van porto santo
aankomst in de haven, het schip draait om achteruit in te parkeren

de oude toren
midden in hotel torre praia

het strand
waar porto santo zo geliefd om is

pico do castelo
gezien vanaf de pier van vila baleira

in het westen
met rui

het andere eiland
waar de kabelbaan naartoe zou moeten, of de brug

kanon
op de pico do facho

uitkijkend over het eiland
vanaf de pico do facho

noordkust
kaal maar prachtig

pico do facho
vanuit een andere hoek

windmolens
drie op een rijtje

uitzicht naar het oosten
vanaf de miradouro da portela

uitzicht naar het westen
vanaf de miradouro da portela