La Paz

---

Wederzien met La Paz na de meest hobbelige en stoffige busrit ooit... het is nu ongeveer 2,5 jaar geleden dat ik kennis maakte met deze bedwelmende stad zal ik maar zeggen... De vorige keer zag ik La Paz voor het eerst ´s nachts, een mand met glinsterende parels en diamanten... of de weerspiegeling van de nachtelijke hemel... Om nooit te vergeten! Maar de eerste glimp overdag ook niet... Aan de rand van de canyon lijkt de aarde weg te zakken... 400m lager, openbaart de stad zich, die de komvormige vallei vult en de muren van de canyon opkruipt... In de achtergrond torent de besneeuwde Illimani (6402m) boven de stad uit. Heel mooi... Oh ja, de stad is 3660 meter boven zeeniveau gelegen... Dus hoewel de stad een heel dynamische ambiance over zich heeft, is het leefritme heel traag... Opletten voor de soroche ( hoogteziekte)! Gelukkig hebben we er geen last van, maar het maakt lichaamsbeweging wel wat moeilijk! Zeker als je je verwijderd van de Prado, dan klimmen de straten steil hogerop... De stad heeft op zich niet zoveel attracties, maar een immens levendig en kleurrijk straatgebeuren!

Onze straat, de Calle Sagárnaga is een opeenvolging van winkels en kraampjes die weverijen verkopen, muziekinstrumenten, antiquiteiten, ´originele ' Tiahuanaco artefacten en lederwaren... Jorge gaat zich te buiten en geeft volgens mij al zijn bolivianos uit!
De Iglesia San Francisco is gedecoreerd met natuurthema´s zoals appels en tropische vogels! De plaza die dezelfde naam draagt is dé plaats om ontbijt te vinden...
We wandelen naar het presidentieel paleis en de Cathedral naast Plaza Murillo waar we een teug local life nemen... Mannen sleuren met karretjes waar schoenpoetsmateriaal of vrouwen verkopen sinaasappelsap... De mensen zien er verloren uit, verlorener dan ik, die hier maar doorreist. Ze wandelen of hangen rond op de plaza´s, omdat er niets anders te doen is. Doelloos. Verveeld. Ze zijn arm.
In de Mercado Negro gaat het er levendig aan toe; de straten zijn tjokvol, en luidruchtig met de wagens die hun weg toeteren door de smalle straten; cholas die socializen en hun aankopen doen of hun waren aanprijzen; voetgangers die praatjes maken met de straatverkopers... Op de markt kan je alles vinden; van kledij tot fastfood... We huppelen achter Dan die natuurlijk voor ons uitracet...
De Mercado de Hechichería of Witches´Market is de meest ongewone markt van de stad, vol met artesanía shops... propvol kruiden, magische drankjes, gedroogde toekanbekken, en meer onorthodoxe ingredienten om de goedaardige en kwaadaardige geesten uit de Aymara wereld te manipuleren... We krijgen een korte les van een verkoopster...
Zogezegd is 95% van de bevolking katholiek, maar in de praktijk zie je eerder een mix van inca en aymara geloof met de katholieke religie. Ze geloven in natuurlijke goden en geesten, en Pachamama, moeder aarde, is de belangrijkste. Ze ontvangt de meeste offers omdat ze zelf deelt met de mensen, gewassen voortbrengt enz... ze houdt van coca en bloed, vooral van lama's... daarom dat we al die lamafoetussen zien... ze worden in papier gewikkeld en begraven onder nieuwe constructies, vooral woningen, als offer aan Pachamama... Dit is echter enkel voor arme campesinos, van welgestelde Bolivianen wordt verwacht dat ze een levende llama offeren! Talismans worden gebruikt in het dagelijks leven om een persoon te beschermen van onheil, of voor geluk en voorspoed, we zien tal van beeldjes van kikkers, uilen, condors, elk met hun specifieke betekenis... We kijken ook uit naar een yatiti ( een aymara genezer ), die onze toekomst kan vertellen uit de cocabladeren... geen geluk, maar we zouden als gringo waarschijnlijk toch zijn afgewezen...

Op straat werden we opeens omringd door een paar mannen, met zwarte skimaskers en baseballcaps zo laag getrokken dat je enkel twee spleetjes ziet voor de ogen... vrij bedreigend en bangelijk! blijkt de outfit te zijn van de lokale shoeshineboys die iedereen opjagen met schoensel! Blijkbaar willen ze op die manier hun anonimiteit behouden, en sociaal stigma vermijden, veel werken hard om hunfamilies te onderhouden of hun school te betalen... Dus meer vervelend dan gevaarlijk, en beter te ondersteunen dan af te wijzen...

Wist je dat de meest voorkomende gauwdieverij in La Paz de diefstal is van de bolhoeden van de dames in drukke marktplaatsen?! Je moet weten dat je zowat 40$ per stuk betaalt, da's al niet mis he! Eigenlijk is die karakteristieke kleding van de Boliviaanse vrouwen opgelegd door de Spaanse koning in de 18de eeuw. Hun ensembles zijn voor mij, en de rest van de wereld waarschijnlijk, het imago geworden van Bolivie... Het belangrijkste kenmerk van de Aymara kledij is de donkergroene, bruine of zwarte hoed - is eerder thuis in London! Maar je vindt bijna geen chola of campesina zonder... Vroeger had de kleur en de manier waarop de hoed gedragen werd een betekenis, zoals getrouwd zijn, een relatie hebben... Maar nu is dat verloren gegaan... De vrouwen dragen hun haar in twee lange vlechten, samen gehouden door een stuk zwarte wol, pocacha. De korte pollera rokken die ze dragen bestaan uit verschillende horizontale stukken stof, allemaal onder elkaar geregen. Ze zien er allemaal corpulent uit... maar blijkbaar zijn ze zelden zwaarlijvig! Onze gids vertelt ons ook dat als een vrouw een rok draagt met plooien, ze getrouwd is... En dan is er natuurlijk de aguayo, het felkgekleurde stuk stof met zijn horizontale banden, om de schouders geslagen, en gebruikt om vanalles te dragen, van coca of koopwaren tot babies... Ik vind die vrouwen zo fascinerend, ik kan mijn ogen vaak moeilijk afwenden... Jammer genoeg zijn ze niet gretig om op de foto te staan, uit verlegenheid, of gewoon doodmoe van al die toeristen die al 20 jaar hetzelfde willen?... Geen idee, maar hun keuze is wel te respecteren vind ik. Ik kan niet doen zoals Matt, die doet alsof hij zijn fototoestel aan het regelen is en daarbij toch stiekem een foto neemt... en nu en dan de colère van een ontdane wijdgerokte dame moet ondergaan!

We vragen zelf ook de welwillendheid van Pachamama, voor we de fietstocht van the world´s most dangerous road starten! Pachamama houdt blijkbaar eveneens van fietsersbloed, dus om haar mild te stemmen offeren we haar een gulle scheut puro ofte aguardiente ( vuurwater), een branderige, darmpijnigende drank, eigenlijk pure alcohol... vooraleer zelf een teug te nemen! Over the world´s most dangerous road dan...
De weg tussen Coroico en La Paz is officieel de meest gevaarlijke weg. Gezien het aantal fatale accidenten daar, is het een welverdiende titel... gemiddeld 26 voertuigen per jaar verdwijnen in de diepte, en er zijn 344 kruisen ( ofte boliviaanse manier om je voorzichtigheid aan te manen ) langs de weg te tellen... geruststellend is het niet, maar daarvoor zijn we ook niet gekomen! We gaan voor de adrenalinerush, nu het nog kan... Gezien de onvrede met de onveiligheid daar, zijn er plannen om een verharde weg aan te leggen, aan de andere kant van de vallei, en die zou de reistijd halveren van deze drukke baan tussen La Paz en Brazilië... op het einde van de dag zien we in de verte inderdaad de aanvang van die weg... hoe ziet de weg er nu uit? wel, 17km onverharde grindweg, slechts 3,2m breed ( genoeg voor één voertuig), afgronden tot 1000m diep, overhangende rotsen, en af en toe watervalletjes die over de weg spuiten en hem lekker wegeroderen... Normaal gezien rij je rechts, maar het vervoer in de Yungas dat bergaf gaat, zoals wij, rijdt aan de buitenkant, in dit geval links, langs de richels die grenzen aan de afgrond...

Gefietst met Gravity, een supergoei agentschap, en de beste gear geboekt, zaalige fietsen! En een fantastische gids, Canadese Anne, die ons in haar peptalk vooraf aanraadt hoe te rijden, afraadt een accident te hebben, of we krijgen met haar te maken, en dan natuurlijk de misstappen verhaalt van - stomme- fietsers die niet naar haar raad luisterden en daarbij ledematen of andere verloren... misstaat niet bij een paracommando-driltalk... alles met een goeie dosis humor! Onze groep bestond uit ons gevieren, een gast met een serieuze kater, geen gedacht hoe hij het overleefd heeft, twee heel leuke Ierse meisjes, een sympathieke Canadees - niet doods, deze keer- maar 4 verschrikkelijk arrogante en onbeleefde Fransen... en dat na Muriel en Michel... heb niet laten merken dat ik Frans versta, zo heb ik hun degoutante praat gehoord. Een voorbeeld: Straks gaan we een lekker koel biertje drinken, zoals goeie Fransen, en ons - afzonderen, doet zijn lief een duit in het zakje - ja, niets te maken hebben met dat volk hier, bekijk ze eens, die stommelingen! ... Mijn mond viel open... Dan zijn revanche was om die gast altijd de pas af te snijden! Haha! ( evil laugh )

Nu, ik heb er zo van genoten! Zou het direct opnieuw doen, oh ja! Goeie fiets en goeie grip, kreeg serieuze boost in mijn zelfvertrouwen en sjeesde uiteindelijk de weg af... altijd net achter de jongens en met de grootste smile... wat me Anne´s bewondering ( en van de jongens )opleverde, en de bijnaam ´speeddemon' ( en ja, vind het best wel cool!)... niet dat ik nooit bang was hoor, de gedachte dat je enkele honderd meters lager kunt terechtkomen is echt wel bangelijk! En dat gedurende een paar uur! En Anne heeft maar een koord van 250 m, wat niet echt een hulp is, maar bon, als je 400m lager terechtkomt maakt het toch niet meer uit... Een raad die ik ter harte heb genomen, is dat als je doet alsof er links van je niets is, die afgrond er effectief niet is! It´s all in the mind...
Jammer wel dat je constant je ogen richt op de weg voor je, want de omgeving is gewoonweg prachtig... We bevinden ons namelijk in de lowlands van de Amazone, de Yungas: beboste bergen, en subtropische valleien... En blijkbaar befaamd voor zijn koffieplantages, tropisch fruit, en cocateelt... Maar daar heb ik niets van gezien. Dat dit gewoonweg een van de mooiste wegen is, is iets dat de statistieken je niet vertellen! Spectaculair... eens je stopt en je ogen de kost geeft!

Onze laatste dag samen bezoeken we ´s ochtends Tiahuanaco, een 100 jaar oud ceremonieel centrum aan de zuidelijke over van Lake Titikaka.
Om Tiahuanaco te bereiken rijden we eerst door El Alto, voor mij het toonbeeld van lelijkheid en armoede... El Alto was ooit een buitenwijk van La Paz, nu een autonome stad, en een van de snelstgroeiende in Bolivia, door de grote influx van het platteland...
Modderige straten die precies niet meer gekuist zijn sedert de Inca-tijden...iedere andere woning lijkt een garage te zijn...
Groezelige kinderen spelen in vuilnishopen... Cholas doen hun was in rioolwater of in het vervuilde water van de Río wiens bedding ooit vervuld was van goud en de oorsprong voor La Paz betekende... waar ooit rijkdom was te vinden, is er nu jaarlijks 500.000 liter urine, 200.000 ton excrementen, en miljoenen tonnen vuilnis, dierenresten, en industriële toxines en afval... Mijn maag keert als ik onze gids dit hoor vertellen... maar het wordt erger. De stroom wordt gebruikt door de campesinos, die hun weg banen door en rond de vuilhopen en karkassen van dode dieren, om hun water te halen dat ze gebruiken om te wassen, te koken en te drinken... De meesten warmen het water wel op voor het te drinken, maar weinigen koken het echter; maar ik kan me niet voorstellen dat dit alle chemische afvalstoffen verwijdert... de gezondheidsproblemen in deze regio zijn legio... en blijkbaar kan er niets aan gedaan worden, of niemand verantwoordelijk gesteld, omdat de stad er geen wetten tegen heeft! Ongelofelijk... geen maatregelen of voorzieningen om dat probleem aan te pakken... in La Paz zelf is er maar een slecht functionerende vuilophaaldienst...
We zien zoveel armoede... reality-check en les in nederigheid. De leefstandaard van de meeste Bolivianen is zeer laag... en dat zien we heel goed in de behuizing, hygiene... ook de voeding en schoolopleiding is alarmerend laag...
Er is geen sociale zekerheid om de ouderen, gehandicapten en werklozen te ondersteunen, dus trekken ze naar de steden, in de hoop sympathie op te wekken en wat geld te verdienen... We hebben er behoorlijkveel gezien... we hebben zelfs gelezen dat er zoiets bestaat als een bedelaarsvereniging in het departement van Potosi, en ze smoezelige oude dames sturen naar de groter steden, ze voorzien van een leefplaats en eveneens van ranzig-uitziende kinderen...
En de archeologische site was wel de moeite waard hoor...

We hebben met ons gevieren een superleuke tijd doorgemaakt! Veel gelachen en flessen wijn gedronken in de Angelo Colonial die Dan na bijna 3 jaar terug wist te vinden... Heel blij Matt beter te hebben leren kennen, supergast... en zijn ervaring met kanker deed me weer beseffen dat ik wel degelijk met trauma en rouw wil verdergaan. Met Jorge immens veel gelachen, heeft de beste vakantie van zijn leven gehad! Veel lost in translation, dat wel! En ongelofelijk hoe zijn Engels en ons Spaans er op vooruit zijn gegaan in die enkele dagen... Uiteindelijk weer het laatste avondmaal: Matt gaat naar Lake Titicaca, Jorge keert terug naar Santiago, en wij reizen naar Quito...

Binnenkort meer foto´s hoor!

---