Lithuania, a human chain, a collapse of Soviet Union 8-2012

---

Lithuania is credited for causing the collapse of the Soviet Union.



Mot trong nhung muc dich chinh cua chuyen di nay la toi muon biet ve 3 nuoc Estonia, Latvia va Lithuania. 3 nuoc nay da duoc doc lap nam 1991 sau mot thoi gian dai bi Lien So chiem dong va thong tri. Toi muon xem coi xa hoi cua ho tro nen the nao sau khi Cong San khong con nua.

Vao nam 1939 Nazi Germany va USSR, Lien So ky 1 thoa uoc bi mat chia Dong Au ra lam 2 khoi, 1 thuoc ve Lien So va 1 thuoc ve Nazi Duc quoc Xa. Estonia va Latvia thuoc va Soviet va Lithuania thuoc ve Duc Quoc Xa. Nhung khi Lithuania tu choi linh cua Duc Quoc Xa cung DQX danh chiem Poland thi Duc Quoc Xa nhuong Lithuania lai cho Lien So. Sau do Hong Quan Do cua Lien so danh chiem Poland nam 1939. Nam 1940 ba nuoc nay bi su chiem dong cua quan doi Lien So va sau do bi coi nhu la nuoc nam trong khoi Lien Bang So viet. Roi thi So viet bat dau tao thanh. Tu do thanh phan quoc gia yeu nuoc o 3 nuoc nay va 60,000 nguoi Estonia bi giet hay bi giam cam hay tron di . Latvia co 35,000 nguoi va Lithuanai co 45,000 nam trong so phan nay.

Nam 1941 khi Duc quoc Xa tan cong Soviet 3 nuoc nay vui mung hop tac voi Duc quoc Xa de roi mot so nguoi di tim kiem de giet nguoi jews theo lenh cua Duc quoc Xa: 300,000 jews bi giet o Lithuania. 90,000 Jews o Latvia bi giet va 5000 Jews bi giet o Estonia. Ca tram ngan nguoi dan 3 xu nay ghi ten di linh cho DQX. Tinh nguyen hoac bi cuong buc. Co nhom chong lai DQX..So lon nguoi tron di den Tay Au vi so su tai chiem cua Hong quan Do Lien So.

Sau khi DQX dau hang 1945 Hong quan Do Lien So tai chiem 3 nuoc nay.va ca 3 nuoc bi tan pha sau cuoc chien giua HQD va DQX. Lam ca tram ngan nguoi chet. Khi Lien So tai chiem 3 nuoc nay thi LS tich thu ruong dat cai tri khac nghiet, co nguoi bo vao rung khang chien, co nguoi bi hoc tap cai tao ket qua co ca tram ngan nguoi bi giet.

Phai doi den nhung nam 1980 khi Mikhail Gorbachev cam quyen Soviet va ong bat dau coi mo va sua doi Lien So, dieu nay tao nen phong trao quoc gia trong 3 nuoc nay ma tu lau khao khac song trong su tu do. Ca trieu nguoi dung len bieu tinh doi doc lap va ca bai ca tu do. 1988 Quoc hoi 3 nuoc nay ra quyet nghi la luat la Soviet chi ap dung tai 3 nuoc nay phai co su dong y cua quoc hoi 3 nuoc nay. Lithusnia lam truoc 2 nuoc kia lam sau.

Mot ngay dac biet trong lich su 3 nuoc nay la ngay ky niem 3 thang 8 nam 1989, ky nam 50 nam ngay ky hiep uoc goi la Molotov-Ribbentrop Pact giua Duc Quoc xa va Soviet chia Estonia va Latvia cho Soviet cai tri con Lithuania thi cho Duc Quoc Xa, Nazi quan ly. Nhan co hoi nay khoang 2 trieu dan nam tay nhau tao thanh Human Chain chay dai 650Km tu Talinn thu do cua Estonia qua Riga thu do cua Latvia roi den Vilnius thu do cua Lithuania. To chuc Human Chain do Rahvarinne of Estonia, the Popular Front of Latvia and Sajudis of Lithuania to chuc .


Ho nam tay nhau ca nhung bai quoc ca truoc kia bi cam. Duoc goi la Singing for Revolution. Mot trong nhung loi cua bai quoc ca cua nuoc nay la “Tinh yeu cua quoc gia Lithuania chay ruc trong tim cua chung ta de roi su doc lap cua Lithuania se khoi sac mai mai” ( May our love for Lithuania burn in our hearts, so Lithuania unity will blossom forvever...) va quoc ca cua Estonia mang ten “To quoc cua toi. Dat nuoc cua toi. Niem tu hao va sung suong cua toi” (My fatherland. My Native land. My Price and Joy) . Nhung bai ca nay duoc Human Chain ca vang tu Tulinn toi Vilnius. Co 3 nguoi nhac truong cua Estonia bi bat vai thang truoc phong trao noi day nay va bi cam tu 25 nam. Ca ngan nguoi Estonia, Latvia va Luthuania bi giam cam hay bi giet vi co tinh than quoc gia va ca bai ca dan toc.



De chong lai su noi day doi doc lap nay Soviet cam van 3 nuoc va dem quan vay kinh lam ap luc nhung voi su noi day cua 2 trieu dan, Soviet danh rut lui sau 2 thang ruoi dan ap. Bien co ngay 19 thang 8 nam 1991 cuoc dao chanh bat thanh o Soviet de lat do Gorbachev. Nhan co hoi nay Lithuania tuyen bo doc lap va duoc cac quoc gia tren the gioi nhat la Hoa Ky ung ho roi thi Estonia va Latvia theo sau. De roi cuoi cung Soviet phai chap nhan so doc lap nay. Ca 3 nuoc co gang gia nhap vao NATO, EU (Cong Dong chung Au chau) de duoc su bao ve cua cong dong nay va cuoi cung NATO bieu quyet rut lui cac co so quan doi cua Soviet tren lanh tho 3 nuoc nay. Va roi Hoa Ky ky hiep uoc ung ho su gia nhap cua 3 nuoc vao cong dong quoc te.

Sau khi tach roi khoi Soiviet xa hoi 3 nuoc nay thay doi lon mac dau su doc lap mang nhieu co hoi moi, co nguoi gap kho khan hon khi ma gia ca theo Tay Phuong bat dau nhay dot nhung ma co hoi va tuong lai cua tuoi tre 10 lan tot hon nen ho san sang tra moi gia cho su doc lap tu do tren que huong ho. Sau khi duoc doc lap tu Soviet nam 1991 Estonia huy bo tien Soviet ngay va lap ra tien moi cho rieng ho la dong Kroon nam 1992. Latvia cung the, ho tao ra tien moi cua rieng ho la dong Lats nam 1993, va Lithuania co tien moi la dong Litas nam 1993

Estonia va Lithuania la 2 nuoc co tinh than quoc gia manh me “san sang chet cho su doc lap con Latvia thi khong sat da nhu vay. Ca 3 dan toc nay co cung su anh huong cua hoan canh: 1-Doi song khong bao gio de dang cho ho. 2-Thoi tiec khac nghiec khong bao gio lam nguoi ta vui suong vao mua dong. 3-ANh huong cua thoi Soviet tao cho nguoi khong tin o nguoi la. Nhung mot khi da biet nhau roi thi ho rat quy men Ho co tap tuc la khi den nha ban be hay than nhan ho mang hoa theo de tang. Ho rat thiet tha bao ve nguon coi cua ho, do do thuong bam viu lay lang xom cua ho.



“Lon dau ma dai”: Ong cha co noi mot cau ma toi gio nay moi hieu tan tuong . Ong Cha ta muon am chi Ba Tau la mot nuoc lon vi dai nhung ma dai. Tai sao? Tu ngan xua nguoi Tau co nhung phat minh sang che dau tien nhung cai dai cua nguoi Tau la khong biet xu dung no phai doi den sau nay nguoi Tay Phuong moi kham pha ra va xu dung no. Cai “lon dau ma dai’ thu hai cua nguoi Tau la trong khi cac nuoc hung manh khac nhu Anh Quoc, Tay Ban Nha, Phap…gan day nhat la Nga ngay xua ho chiem dong rat nhieu quoc gia tren the gioi nhung sau nay ho tra lai su doc lap cho nhung quoc gia do vi su van minh cua ho khong cho phep ho tiep tuc che doc bat cong ma hoc da dat tren cac quoc gia ma ho da do ho. Va ho khon ngoan de biet rang su tiep tuc cai tri cac dat nuoc khac se lam hao mon tiem nang tren chinh dat nuoc cua ho. Chi co Nga phai buoc tra lai doc lap cho cac nuoc chu hau bang bao luc, bang long yeu nuoc cua cac nuoc nay. Va mot dieu quan trong hon het ho biet rang khong mot dan toc nao de mot nuoc khac thong tri dat nuoc ho. Long yeu nuoc cua ho se la suc manh vo bien de bep tren tat ca bao luc nao. Nhung cai dai cua nguoi Tau la da khong hoc duoc bai hoc do nhat la vao the ky 21 nay voi tat ca su van minh hien huu se de bep tat ca su bat cong nao hay su khong cong bang nao. Thu hoi tren the gioi hien nay co quoc gia nao cai tri quoc gia khac. Khong co ma chi co Tau cai tri Tibet. Roi day long yeu nuoc cua dan Tibet se de bep bat cu suc manh nao ngay ca suc manh gia tao cua Tau. Bai hoc gan day nhat la bai hoc Soviet. Soviet co chiem lay cac nuoc lan bang roi cung vi long yeu nuoc cuon nhiet da danh bat Nga ra khoi dat nuoc ho. Va chua chac gi hien tai Nga co doi song van minh hon Estonia, Latvia va Lithuania. Di tren duong pho cua Nga xe co toan la xe san xuat tu nuoc ngoai con xe Lada san xuat tai Nga rat hiem thay tren duong pho Nga. Ngay ca xe canh sat cua Nga con xu dung xe Ford san xuat tai My. Xe bus tai Nga that tho thien con thua xe bus tai Estonia, Latvia va Lithuania. Chinh su chiem dong cua Nga lam Nga cham lai thua nhung nuoc khac. Gia sinh hoat o Nga thap hon gia sinh hoat o Estonia, Latvia va Lithuania nhu vay chung to la doi song o Nga thap hon 3 nuoc chu hau cu cua Nga. Nhung ma nguoi Tau, Trung Cong khong hoc duoc bai hoc nay. Ho lai co bam viu lay cai dau oc den toi de quoc de muon chiem nuoc khac. Va ho co the lam duoc trong ngan han bang cach lay suc manh de nguoi, ca lon nuoi ca be, nhung lau dai ho se bi long yeu nuoc cua nuoc do danh nga Tau Cong de roi Tau Cong roi vao thoi gian thuc lui so voi nuoc khac. Do la cai dai thu hai cu Tau Cong, cung la cai dai cua Tau Cong muon xam chiem Viet Nam. Neu ho co cai mai chiem duoc VietNam thi roi day Trung Cong se theo con duong cua Thoat Hoan ngay xua ma di: Tau Cong se chui xuong ong cong ma chay lay than ve Tau.

Con nguoi o xa hoi tu do van minh va coi mo, than thien: nhu nguoi Tay Duc, Phap, Y, My….Con con nguoi duoi che do cong san lanh lung, nghi ky nhu nguoi nhu Nga, Tau cong, Dong Duc, roi se den nguoi VN. Con nguoi Mien Nam da mat di ban nang thuan hau ma dat nuoc to tien tao ra cho vung dat day mau mo, tru phu nay. Toi ve VN rat nhieu lan ma toi khong tim thay nguoi Mien Nam cua toi dau nua. That dau long. Xa hoi hien tai da lam mat di gia tri cua mot dan toc: that tha, chat phat, thuan hau... De roi toi tim thay dat nuoc minh tren xu nguoi. Dan toc Me Tay Co co ban nang giong ban nang cua nguoi Mien Nam ngay xua ma toi tim thay de nho ve nguon coi cua minh, nho ve thoi tho au noi thon xom moc mac ngay xua trong do co luy tre lang, cay mu u, cay o moi ben goc vuon sau he, co hang me nuoc ben bo song…va co ca tam long nhan hau cua chom xom.

Toi lon len trong su nhan hau do, long trong nhung bai ca vong co cua Mien Nam va truong thanh nho hat lua Dong Thap Muoi, va giot nuoc cua song Cuu Long de roi tao nen con nguoi hom nay. Mong co ngay tra on Dat Nuoc.

---