Laos 5/2013

---

Lao la mot nuoc o A Chau cung bien gioi voi Vietnam. Laos dong vai tro quan trong trong chien tranh Vietnam va Cong san Bac viet da dung Lao de xay nen duong mon Ho Chi Minh dot theo bien gioi Lao Viet dan den mien Nam, de Bac Viet dua quan , van chuyen luong thuc tu Bac theo duong mon Ho Chi Minh vao de danh mien Nam. Chinh vi the ma vao thoi chien tranh Vietnam Hoa Ky da tha bom Lao doc theo duong mon Ho chi Minh de tieu diec Cong San de roi bien Lao thanh mot nuoc bi doi bom nang ne nhat the gioi.(Duoc ghi nhan trongGuinness Record book). Tu 5-1964 den 26-2-1973 Hoa Ky da tha 2.26 trieu tan bom xuong Lao, nhieu hon bat cu quoc giai nao bi doi bom tren the gioi ke ca 2 cuoc chien WW1 va WW2.

Vang Tuong, Vientaine la thu do cua Lao nam ben bo song Mekong bao quanh boi cac chua chien duoc xay dung o nhung the ky can dai. O day co Pha That Luang la dang xem nhat va co den dai Phat giao xay vao the ky 11 den 13.

Ke den la Wat Si Saket xay nam 1818 boi vua Anouvong. Trong co ca 2,000 tuong Phat bang silver va ceramic.

Sau la Patuxai la monument xay theo Arc de Triumph cua Phap

Xa hon mot chut cach Vientaine khoang 24km ve huong Nam la Buddha park chay theo dong song Mekong co tuong Phat va Hindu.

Con den dai vua chua Lao xay o dau? O Luang Prabang vi Luang Prabang la thu do cua Lao tho xa xua truoc khi doi ve Van Tuong giong nhu Viet Nam ngay xua den dai vua chua o Ha Noi. UNESCO cong nhan Luang Prabang la tai san the gioi.

Nam 1955 My ung ho chanh phu Lao chong lai nhom than cong goi la Pathet Lao dua den cuoc chien bung no du doi vao nam1962 vi Pathet Lao duoc su ung ho cua Bac Viet va Bac Viet chiem dong mot phan dat Lao vao thoi gian nay va dung dat Lao de la duong tiep te cho cuoc chien chong Nam Viet Nam. My ung ho Nam Viet Nam va bo bom du doi Lao.Nam 1968 Bac Viet ung ho Pathet Lao de lat do chanh quyen Lao. My bat dau chien dich dung B52 tha bom du doi vao Lao de giup Vuong quoc Lao va ngan Bac Viet dung duong mon Ho Chi Minh . Trung binh 8 phut moi trai bom duoc tha xuong tu 1964 den 1973. So bom tha xuong nhieu hon so bom o the chien thu 2 .De roi tao nen nuoc Lao la nuoc bi danh bom nhieu nhat so voi lanh tho nho be nhu vay. Trong so 260 trieu trai bom co 80 trieu bom chua mo tao nen tai nan kinh hoang sau nay. Nam 1975 Pathet Lao cung voi Bac Viet voi su ung ho cua Lien So chiem chanh quyen Vuong quoc Lao vao ngay 2-12-1975 va nha vua Vattana bi bat va chet trong tu. Sau khi nam chanh quyen Pathet Lao cho phep Bac Viet dong quan tren lanh tho Lao va voi su ap luc cua Bac Viet Lao cat dut lien he voi Trung Cong. Nhu Khmer do giet nguoi tri thuc Cambodia Pathet Lao nam chanh quyen giet 100,000 nguoi Hmong trong so 400,000 Hmong o Lao.

Tu 1975 den 1996 My nhan khoang 250,000 dan ti nan den tu Lao trong so co 130,00 nguoi Hmong.

Thu do Vientiane moc mac hon bat cu thu do nao tren the gioi: thanh pho khong keu sa, khong nao nhiet, khong sa hoa,…nhung moc mac nhu mot nong dan chua tung biet bon chen hay sa hoa ma nguoi ngoai quoc thuong goi ho la “innocent People” . Do la tinh dac thu cua dan toc Lao.

Pha That Luang thay the cho Hindu temple. Nam 1827 Siam tan chiem Laos roi thi the city of Vientiane bi chay rui. Sau do quan Phap tan chiem 1893. Sau va nguoi Phap bat dau xay lai chua chien trong do co Pha That Luang.



Patuxai duoc xay tuong tu nhu Arc De Triump cua Phap. Patuxai nam tren duong Lanxing va tan cung cua con duong nay la President Palace. Cung the cuoi duong Champ Elysees o Phap la Dien Champ ELysees cua chanh phu Phap.





Toi den toi di den cho toi doc theo song Mekong. Nhin thay song Mekong toi nho den que huong toi nam canh song Cuu Long. Song Mekong tai day khong rong lon, be ngang nhu con lach nho, ben bo song dat boi tao nen bai cac nhung tre con choi bong da tren do.



Ben nay la Lao ben kia la Nong Khai Thai Lan. Dong song Mekong da can nuoc

Toi dau buon vi Tau Cong da xay nhieu dap nuoc tren thuong nguon song Mekong de tao ra dien nhung muc dich chinh la lam te liet cac nuoc o ha nguon nhu Mien Dien , Lao Thai Lan trong do co Viet Nam, de de be thao tung. Do la chieu bai tham doc cua Tau Cong, mac dau co nhieu su phan doi cua Mekong Committee ma Tau Cong la hoi vien. Toi tuong tuong ngay nao do song Mekong khong con nua thi dau con hinh anh cua que toi co con song uon khuc , voi ruong lua phi nhieu ma con song nay da tao phu sa lam dong ruong mien Nam mau mo. Roi con nuoc dau de dan Mien Tay cua toi canh tac. Mot ke hoach tham doc cua Tau Cong. Nho la song Mekong phat nguon tu nhung dai nui ben Tay Tang chay qua Tau cong , roi xuong Mien Dien, Lao, Thai lan va sau cung den Viet Nam roi chay ra bien bang chin nga nen nuoc ta goi la Cuu Long giang. Tau Cong da xay nhieu dap nuoc tren thuong nguon noi lanh tho Tau ngoai viec lam mat nhieu phu xa o ha nguon con lam nuoc chay cham lai va tai nguyen thien nhien do con song nay tao nen tu tu bien mat. Do la ca tren song Mekong mat dan theo nam thang. Dan song o ha nguon nho vao tai nguyen thien nhien tu ca cua song Mekong , ma gio day song chay cham di vi cac dap xay tren thuong nguon cua Tau Cong lam nuoc chay cham lai roi thi ca o song Cuu Long khong the sanh san duoc. Ca sinh san nho vao dong nuoc chay. Sau nay toi ve Mien Tay que huong toi , toi khong con thay ‘lua day dong, ca day song’ nhu ngay toi con be, toi boi loi trong dong song do, toi cau ca voi day say me, an nhung con ca tuoi nhay tung tang tren nhung thung ca ma nhung dan que da chay luoi bat duoc. Nho nhung thuc an tuoi tot do, nho nhung giot nuoc ngot ngao cua song Cuu Long, nho nhung hat gao nau tron thom tho cua Dong Thap Muoi… tao nen than the nay, kho oc nay voi tat ca su tinh tuy cua thien nhien do de toi co suc khoe nhu ngay hom nay. “Uong nuoc nho nguon” Ong Cha toi day toi bay hoc do tu khi toi moi cap sach den truong nen toi mang trong tam tu long yeu que huong xu so va cam thu nhung ai day xeo que huong toi.

Sang hom sau toi thuc day som de tham vieng nhung noi ma toi khong xem duoc ngay hom truoc. Toi xuc dong khi xem den tho Wat Si Saket . Den thoi nay duoc xay nam 1818 boi vua Anouvong , co nhung ..tuong Phat bang vang hay bang bac de trong o nho duc vao vach tuong. Co tat ca la 6,840 tuong Phat uy nghi.







Toi muong tuong den nhung chua chien o Burma cung nghiem trang hung vi nhu the nay. Toi nho toi hinh anh con nguoi xu so nay : rat hien hoa, moc mac, chat phat…ma toi khong the tim thay o bat cu thu do cua nuoc nao ma toi da di qua. Phai chang gia tri dao duc tu ngan xua da tao nen con nguoi xu so nay?. Tu nhien toi yeu xu so nay yeu dan toc nay va toi muon bao ve gia tri nhung gi ma toi nguong mo. Gia tri cua mot dan toc cua con nguoi khong nam trong su giau sang , su tru phu cua dan toc cua con nguoi ma nam trong gia tri dao duc cua dan toc cua con nguoi do. Trai qua nhung tien trien khoa hoc, trai qua nhung tang truong xa hoi cua the gioi, va thang tram trong doi song, dan toc Lao van giu duoc cai thuan hau cua minh ma ca the gioi phai den de chiem nguong, de ca tung de roi ho cho dan toc Lao la nguoi "Innocent", vo toi va, khien toi roi xu so nay voi su luyen tiec la khong giup duoc gi cho mot dan toc ma toi yeu men. Va tham nghi “ I will return”

---

Photos

Dan ba Lao
Moc mac ban tung vat nho de nuoi song gia dinh.